การปราบปรามทุริตภายในองค์กร
คำนิยามเกี่ยวกับการทุจริตภายในองค์กร
หมายถึง การกระทำตามหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย/หรือรับผิดชอบ เพื่อประโยชน์ขององค์กร /มีความสมเหตุสมผล และมิได้มีการฝ่าฝืนกฎระเบียบ/กฎหมาย/ศีลธรรมอันดีของประชาชน/และผู้กระทำมิได้กระทำไปเพื่อแสวงหาประโยชน์เพื่อตนเองหรือผู้อื่น
ยกตัวอย่าง เช่น
เป็นพนักงานจัดซื้อจัดจ้าง มีหน้าที่ในการสั่งซื้อสินค้ามาใช้งานในบริษัท ตามคำสั่งของบริษัท ผู้ขายสินค้าเสนอเงินค่าคอมมิชชั่นเพื่อจูงใจให้พนักงานจัดซื้อจัดจ้างเร่งนำเสนอให้นายจ้างเพื่อพิจารณาสั่งซื้อ พนักงานจัดซื้อไม่ยอมรับข้อเสนอและแนะนำให้ผู้ขายสินค้าทำตามขั้นตอนของบริษัทเพื่อประโยชน์สูงสุดของบริษัท โดยไม่ยอมกินตามน้ำ หรือรับสินบน โดยอาศัยอำนาจหน้าที่ที่ตนมีอำนาจเสนอเรื่องให้กับนายจ้างเพื่อพิจารณาสั่งซื้อ เป็นต้น
“ทุจริต”
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1(1) “โดยทุจริต”
หมายความว่า เพื่อแสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้โดยชอบด้วยกฎหมายสำหรับตนเองหรือผู้อื่น
ตามพ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ใช้ความหมายตามพจนานุกรม
หมายถึง ความประพฤติชั่ว โกง ไม่ซื่อตรง
ตามพ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2542 มาตรา 4
“ทุจริตต่อหน้าที่” หมายความว่า ปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในตำแหน่งหรือหน้าที่หรือปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในพฤติการณ์ที่อาจทำให้ผู้อื่นเชื่อว่ามีตำแหน่งหรือหน้าที่ทั้งที่ตนมิได้มีตำแหน่งหรือหน้าที่นั้น หรือใช้อำนาจในตำแหน่งหรือหน้าที่ ทั้งนี้ เพื่อแสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้โดยชอบสำหรับตนเองหรือผู้อื่น
ตามพ.ร.บ.มาตรการของฝ่ายบริหารในการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2551 มาตรา 3
“ทุจริตต่อหน้าที่” หมายความว่า ปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในตำแหน่งหรือหน้าที่หรือปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในพฤติการณ์ที่อาจทำให้ผู้อื่นเชื่อว่ามีตำแหน่งหรือหน้าที่ทั้งที่ตนมิได้มีตำแหน่งหรือหน้าที่นั้น หรือใช้อำนาจในตำแหน่งหรือหน้าที่ ทั้งนี้ เพื่อแสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้โดยชอบสำหรับตนเองหรือผู้อื่น หรือกระทำการอันเป็นความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการหรือความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรมตามประมวลกฎหมายอาญา หรือตามกฎหมายอื่น
“ประพฤติมิชอบ” หมายความว่า ใช้อำนาจในตำแหน่งหรือหน้าที่อันเป็นการฝ่าฝืนกฎหมาย ระเบียบ คำสั่ง หรือมติคณะรัฐมนตรีที่มุ่งหมายจะควบคุมดูแลการรับ การเก็บรักษา หรือการใช้เงินหรือทรัพย์สินของแผ่นดิน
สาเหตุของการทุจริต
ตัวอย่างที่ 1 การทุจริตโปรโมชั่นสินค้า ทีวี จอแอลอีดี ผู้ผลิตโทรทัศน์และจอแอลอีดียี่ห้อดังจัดให้มีการโปรโมชั่นคืนกำไรให้กับลูกค้า ในช่วงสิ้นปี ระยะเวลาสั้น ๆ ลดราคาร้อยละ 30 แต่ต้องชำระราคาเต็มก่อน หลังจากนั้นให้ลูกค้าที่ซื้อสินค้าทำเรื่องกับบริษัทโดยตรงเพื่อขอส่วนลดเป็นเงินสดคืนภายหลัง พนักงานฝ่ายขายสบโอกาส จึงไปร่วมกับตัวแทนจำหน่าย ซื้อสินค้าตามเงื่อนไขและเงื่อนเวลาที่กำหนด โดยกำหนดให้ซื้อสินค้ารวม 3 ชนิดในเวลาเดียวกัน หลังจากนั้นนำสินค้าไปซ่อนไว้ตามที่ต่าง ๆ และมาขอส่วนลดเงินสดคืนภายหลังทั้งที่มิใช่ลูกค้าที่แท้จริง
ตัวอย่างที่ 2 พนักงานขายยาในกรุงเทพมหานคร มีหน้าที่ขายยาให้กับลูกค้าของบริษัท ใช้เวลางานทำงานให้กับบุคคลภายนอก โดยนำยาของบุคคลภายนอกมาขายร่วมกับยาของบริษัท ให้กับลูกค้าของบริษัท โดยฉวยโอกาสในช่วงที่ออกไปทำงานนอกสำนักงาน ไม่มีการตรวจสอบ
ผู้มีอิทธิพล /มีคนเสนอเงินให้ /ทำให้ทุจริต
เดียว/ไม่มีการควบคุม/ ไม่มีการติดตามประเมินผล เช่นพวกพนักงานฝ่ายขายในต่างจังหวัดเป็นต้น
โอกาสเกิดขึ้นได้เสมอ
สาเหตุสำคัญของการทุจริตในองค์กร
รูปแบบของการทุจริต
ตัวอย่างที่ 1 การติดต่อขายสินค้าให้กับลูกค้าบางครั้งมีเจ้าหน้าที่ของลูกค้าที่ต้องการสั่งซื้อสินค้ามีการเรียกสินบน ทำให้ผู้ขายสินค้าต้องจ่ายเงินใต้โต๊ะให้กับเจ้าหน้าที่ฝ่ายจัดซื้อของลูกค้าเพื่อให้ขายสินค้าได้
ตัวอย่างที่ 2 สำนักงานทนายความที่รับงานจากสถาบันการเงิน จำนวนมากจ่ายเงินใต้โต๊ะเป็นร้อยละให้กับเจ้าหน้าที่ซึ่งมีหน้าที่ในการจัดจ้างสำนักงานทนายความนอก นอกจากจะเรียกเงินใต้โต๊ะแล้ว ยังบังคับให้สำนักงานทนายความต้องพาไปเลี้ยงดูปูเสื่อตามสถานเริงรมย์อีกส่วนหนึ่ง
ตัวอย่างที่ 1 ตั้งบริษัทขึ้นมาทำธุรกิจขายตรงแต่ธุรกิจที่แท้จริงมีความผิดตามพรก.กู้ยืมเงินที่เป็นการฉ้อโกงประชาชน หรือแชร์ลูกโซ่
ตัวอย่างที่ 2 ตั้งบริษัทขึ้นมาหลอกลวงประชาชน โดยการจัดหางาน เก็บเงินจากชาวบ้านในต่างจังหวัด แต่ไม่มีงานให้ทำ
ตัวอย่างที่ 3 ตั้งบริษัทขึ้นมาเก็งกำไรอัตราแลกเปลี่ยน แต่ไม่มีการซื้อขายจริง หลอกเอาเงินประชาชนหลบหนีไป
ตัวอย่างที่ 1 ผู้บริหารธนาคารให้บุคคลในครอบครัวหรือเพื่อนฝูงตั้งบริษัทประเมินราคาทรัพย์สินในการขอสินเชื่อ หรือจัดจ้างบริษัทขนเงินหรือบริษัทรักษาความปลอดภัย ที่เป็นของพวกพ้องตนเอง โดยอาศัยตำแหน่งหน้าที่หาประโยชน์
ตัวอย่างที่ 2 ผู้บริหารบริษัทขนาดใหญ่ มีอำนาจในการว่าจ้างบริษัทจัดหาคนงานมาทำงานในโรงงานครั้งละประมาณ 1,000 คน ใช้อำนาจในตำแหน่งหน้าที่บีบบังคับบริษัทจัดหางานต้องนำพนักงานทั้งหมดมาพักอาศัยในอพาร์ตเมนท์ของตนเอง
ตัวอย่างที่ 1 พนักงานฝ่ายจัดซื้อจัดจ้าง มีอำนาจในการจัดซื้อจัดจ้าง รับสินบนจากผู้ขายสินค้า ซึ่งนำเงินมาให้โดยที่ตัวเองไม่ได้ร้องขอที่เรียกว่ากินตามน้ำ
ตัวอย่างของสวัสดิการที่บริษัทให้กับผู้บริหารและพนักงาน
ลางบอกเหตุว่าจะมีการทุจริต
การจัดซื้อสินค้าที่ไม่สมควรซื้อ , การจัดจ้างบุคคลที่ไม่สมควรจ้าง , การแต่งตั้งโยกย้ายคนสนิทของผู้บริหาร ที่ไม่มีความรู้ความสามารถไปดูแลตำแหน่งสำคัญเพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการทุจริต การไม่สนับสนุนคนเก่งคนดี
ร่ำรวยผิดปกติ , ขาดงานบ่อย , ไม่เคยขาดไม่เคยลา , ทุ่มเทงานเกินเหตุ ,ติดการพนัน มีปัญหาเรื่องชู้สาว , มีคดีความติดตัว มีหนี้สินมาก มีหนังสือทวงหนี้มายังบริษัท
ตัวอย่างที่ 1 ยอดขายเดือนละ 5 ล้าน แต่พนักงานขายแจ้งว่ามีลูกค้ารายหนึ่งต้องการซื้อสินค้าจาก 5 ล้านเป็น 30 ล้านประจำเดือนนี้ และมีเอกสารประกอบ จากลูกค้าที่มีความน่าเชื่อถือสูง เช่น โรงพยาบาล มหาวิทยาลัย หน่วยงานราชการ สถาบันการเงิน ประกอบ แต่เจ้าของสินค้าไม่ได้ตรวจสอบความมีอยู่จริงของใบสั่งซื้อสินค้า เพราะไว้วางใจพนักงานฝ่ายขาย และลูกค้าที่ติดต่อการค้ากันมานาน ผลสุดท้าย ปรากฏว่า เช็คที่ชำระค่าสินค้าธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน ทุกฉบับ เมื่อตรวจสอบภายหลังจึงพบว่าเป็นคำสั่งซื้อปลอมทั้งสิ้น
ตัวอย่างที่ 2 พนักงานขายสินค้าประเภทยา มียอดขายตกลงทุกวันโดยไม่ทราบสาเหตุ แต่พนักงานคนอื่นมียอดขายปกติ ตรวจสอบภายหลังพบว่ามีการนำยาของคู่แข่งมาขายให้กับลูกค้าของบริษัทที่ตนเองทำงาน ทำให้ยอดสั่งซื้อลดลง เพราะต้องไปซื้อสินค้าของคู่แข่งแทน
ตัวอย่างที่ 1 เป็นพนักงานติดตามหนี้ของสินค้าประเภทอุปโภคบริโภค เก็บเงินจากลูกค้าแล้วนำเงินไปใช้เป็นประโยชน์ส่วนตัว ทั้งที่บริษัทให้รายงานความคืบหน้าในการจัดเก็บเงินประจำเดือน แต่รายงานเท็จว่าไปติดตามหนี้แล้วลูกค้าขอเลื่อนการชำระหนี้หรือไม่พบตัวลูกค้าเป็นต้น สืบทราบภายหลังพบว่านำเงินไปเล่นการพนัน เป็นจำนวนถึง 5 ล้านบาท
ตัวอย่างที่ 1 ร้านสะดวกซื้อมีความจำเป็นจะต้องสั่งจ้างช่างมาซ่อมเกี่ยวกับตู้แช่สินค้าและจะต้องดูแลและบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ ปรากฏว่ามีค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับการซ่อมแซม เปลี่ยนอะไหล่ การตรวจซ่อมมีความถี่มากกว่าปกติ ทำให้เกิดค่าใช้จ่ายที่ไม่สมเหตุสมผลเป็นจำนวนมาก ตรวจสอบภายหลังพบว่าผู้มีอำนาจในการสั่งซ่อมและบริษัทที่รับจ้างดูแลซ่อมแซมมีการจ่ายเงินสินบนให้กับผู้สั่งซ่อมเป็นเงินใต้โต๊ะ
ตัวอย่างที่ 1 บริษัทผลิตเกี่ยวกับจานดาวเทียมได้มีการออกแบบและกำลังจะเปิดตัวสินค้าประเภทจานดาวเทียม หลังจากประชุม ปรากฏว่าหลังจากนั้นอีกประมาณไม่เกิน 1 สัปดาห์คู่แข่งได้เปิดตัวสินค้าในลักษณะเดียวกัน สืบทราบภายหลังว่าผู้บริหารที่นั่งประชุมอยู่ได้นำข้อมูลที่เป็นความลับทางการค้าไปขายให้กับคู่แข่งเพื่อผลิตจานดาวเทียมแข่งกับบริษัทของตนเอง
ตัวอย่างที่ 2 บริษัทผลิตลูกอมมีการประมูลตำแหน่งในการขายสินค้าบริเวณเค้าท์เตอร์ซึ่งเป็นตำแหน่งที่มีโอกาสขายสินค้าได้มากที่สุด แต่ผู้อำนาจการฝ่ายขายได้นำข้อมูลภายในเกี่ยวกับจำนวนเงินที่จะต้องใช้ในการประมูลแข่งกับคู่แข่งไปเปิดเผยให้กับคู่แข่ง ทำให้แพ้การประมูล
ตัวอย่างที่ 1 ตัวแทนจำหน่ายนำสินค้าที่หมดอายุของบริษัทไปขายให้กับลูกค้า หรือนำสินค้าที่พนักงานฝ่ายขายของบริษัทรับจากบริษัทไปขายให้กับลูกค้า หรือตัวแทนจำหน่ายขายสินค้าของพนักงานฝ่ายขายของบริษัทซึ่งเป็นสินค้าส่วนตัว พ่วงกับสินค้าของบริษัท
ตัวอย่างที่ 1 โรงงานเฟอร์นิเจอร์ขนาดใหญ่ ได้รับเรื่องร้องเรียนจากลูกค้าไม่ได้ซื้อสินค้าแต่มีคนนำสินค้าไปส่งให้ และบังคับให้ลงชื่อรับสินค้า หรือร้องเรียนว่าส่งสินค้าไม่ตรงตามใบสั่งซื้อ หรือร้องเรียนว่านำสินค้าด้อยคุณภาพหรือสินค้ายี่ห้ออื่นมาส่งให้กับลูกค้า
ปัจจัยที่สนับสนุนให้มีการทุจริตภายในสหกรณ์
ตัวอย่างที่ 1 เจ้าของโรงงานผลิตยาแก้ปวด และตัวแทนจำหน่าย ยาหายไปจาก สต๊อกสินค้ารวม 1 ล้านบาท หายไปแล้วประมาณ 1 ปี เนื่องจากไม่เคยตรวจสอบ สต๊อกอย่างสม่ำเสมอ ต่อมา ผู้บริหารขับรถผ่านร้านโชว์ห่วยแถวปากซอย แถวโรงงาน พบเห็นรถส่งยาของบริษัท จอดตรงบริเวณร้านโชว์ห่วย เป็นพนักงานส่งยากำลังยกกล่องบรรจุยาส่งให้กับร้านโชว์ห่วย ซึ่งไม่ใช่ลูกค้าของบริษัท จึงทราบว่ามีการทุจริตยา
ตัวอย่างที่ 2 กรณีผู้ช่วยผู้จัดการฝ่ายสินเชื่อของธนาคารอาคารสงเคราะห์ใช้โอกาสจากการเข้าถึงข้อมูลของธนาคาร ลักเงินของธนาคารวันละประมาณ 5-10 ล้านต่อเนื่องกัน 1 ปี 5 เดือน ได้เงินไปทั้งสิ้น 499 ล้าน แต่ธนาคารไม่ได้มีการตรวจสอบ เนื่องจากมีปัญหาเกี่ยวกับระบบซอฟแวร์ที่ไม่รัดกุมเพียงพอ กว่าจะรู้ใช้เวลานาน ถึงแม้จะดำเนินการคดีกับผู้กระทำความผิดได้ แต่ไม่ได้เงินคืน ทำให้ธนาคารได้รับความเสียหาย
เปรียบเทียบ และเมื่อผูกขาดการให้บริการจึงมีการจ่ายสินบนเพื่อให้สามารถเป็นคู่ค้ากับลูกค้าได้ต่อไป
จะทุจริตคดโกง เพราะรายได้ไม่พอเลี้ยงตัวเอง
ข้อควรปฏิบัติเมื่อพบการทุจริต
ท่านใดสนใจเชิญ อ.เดชา กิตติวิทยานันท์ เป็นวิทยากรฝึกอบรม สอบถามรายละเอียดได้ที่ 02-9485700 คุณชัชชาลี