คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2642/2562

บทความวันที่ 12 พ.ค. 2563, 09:48

มีผู้อ่านทั้งหมด 2056 ครั้ง

ที่ดินของที่ถูกปิดล้อม ไม่มีทางออกสู่ทางสาธารณะ ขอเปิดทางจำเป็นได้

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2642/2562
          ป.พ.พ. มาตรา 1350 เป็นกรณีที่เจ้าของที่ดินที่ถูกที่ดินแปลงอื่นปิดล้อมสามารถใช้สิทฺเรียกร้องผ่านที่ดินซึ่งล้อมอยู่ไปสู่ทางสาธารณะได้ซึ่งเป็นการตัดสิทธิของเจ้าของที่ดินที่ล้อมอยู่ จึงต้องแปลความโดยเคร่งครัดจะแปลความโดยอนุโลมหาได้ไม่ ดังนั้น เมื่อที่ดินโฉนดเลขที่ 147482 ของโจทก์ทั้งสองถูกแบ่งแยกมาจากที่ดินโฉนดเลขที่ 138212 แม้ที่ดินโฉนดเลขที่ 138212 จะเคยเป็นที่ดินแปลงเดียวกับที่ดินโฉนดเลขที่ 59172ของจำเลยมาก่อนก็ตาม จะถือโดยอนุโลมว่าที่ดินโฉนดเลขที่ 147482 ของโจทก์ทั้งสองแบ่งแยกมาจากที่ดินโฉนดเลขที่ 59172 ของจำเลยด้วยหาได้ไม่กรณีของโจทก์ทั้งสองจึงไม่เข้าหลักเกณฑ์ที่จะฟ้องจำเลยซึ่งเป็นผู้รับโอนที่ดินโฉนดเลขที่ 59172 ให้เปิดทางจำเป็น ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1350
          ที่ดินโฉนดเลขที่ 138212 ซึ่งเป็นที่ดินแปลงคงและที่ดินแปลงอื่นที่แบ่งแยกในคราวเดียวกันไม่ได้อยู่ติดต่อกับทางสาธารณะ (ถนนสายบางแวก) ย่อยทำให้โจทก์ทั้งสองไม่สามารถใช้ที่ดินแปลงดังกล่าวเป็นทางเข้าออกสู่ทางสาธารณะได้ จึงเป็นกรณีที่ที่ดินของโจทก์ทั้งสองมีที่ดินแปลงอื่นล้อมอยู่จนไม่มีทางออกสู่ทางสาธารณะ โจทก์ทั้งสองจึงมีสิทธิผ่านที่ดินซึ่งล้อมอยู่ไปสู่ทางสาธารณะได้ในฐานะทางจำเป็นตามมาตรา 1349 วรรคหนึ่ง เท่านั้น เมื่อปรากฏว่า ที่ดินโฉนดเลขที่ 591172 ของจำเลยมีสภาพเป็นถนนใช้เข้าออกสู่ทางสาธารณะอยู่แล้ว การผ่านที่ดินโฉนดเลขที่ 59172 ดังกล่าวของโจทก์ทั้งสองสองมิได้ทำให้จำเลยเสียหายเกินสมควรเนื่องจากไม่ต้องสร้างถนนขึ้นอีก การที่โจทก์ทั้งสองขอผ่านที่ดินโฉนดเลขที่ 59172 ของจำเลยออกสู่สาธารณะจึงเป็นทางจำเป็นที่สะดวกที่สุดและก่อให้เกิดความเสียหายแก่จำเลยน้อยที่สุดที่จะเป็นไปได้
          ขณะซื้อที่ดินโฉนดเลขที่ 147482 โจทก์ทั้งสองทราบในข้อสัญญาอยู่แล้วว่าไม่มีสิทธิใช้ทางพิพาทซึ่งเป็นทรัพย์ส่วนกลางของจำเลยหากจะใช้ทางพิพาทต้องมาติดต่อขออนุญาตจากจำเลยก่อนนั้น เป็นเพียงข้อกำหนดในสัญญาที่ผู้ขายทำกับโจทก์ทั้งสอง ไม่ใช่เงื่อนไขของกฎหมายที่บัญญัติห้ามไว้ใช้ในเรื่องขอใช้ทางจำเป็นแต่อย่างใด เพราะสิทธิในการใช้ทางจำเป็นเกิดขึ้นโดยผลของกฎหมาย

ตัวบทกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 1349  ที่ดินแปลงใดมีที่ดินแปลงอื่นล้อมอยู่จนไม่มีทางออกถึงทางสาธารณะได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าของที่ดินแปลงนั้นจะผ่านที่ดินซึ่งล้อมอยู่ไปสู่ทางสาธารณะได้
    ที่ดินแปลงใดมีทางออกได้แต่เมื่อต้องข้ามสระ บึง หรือทะเล หรือมีที่ชันอันระดับที่ดินกับทางสาธารณะสูงกว่ากันมากไซร้ ท่านว่าให้ใช้ความในวรรคต้นบังคับ
    ที่และวิธีทำทางผ่านนั้นต้องเลือกให้พอควรแก่ความจำเป็นของผู้มีสิทธิจะผ่าน กับทั้งให้คำนึงถึงที่ดินที่ล้อมอยู่ให้เสียหายแต่น้อยที่สุดที่จะเป็นได้ ถ้าจำเป็นผู้มีสิทธิจะผ่านจะสร้างถนนเป็นทางผ่านก็ได้
    ผู้มีสิทธิจะผ่านต้องใช้ค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินที่ล้อมอยู่เพื่อความเสียหายอันเกิดแต่เหตุที่มีทางผ่านนั้น ค่าทดแทนนั้นนอกจากค่าเสียหายเพราะสร้างถนน ท่านว่าจะกำหนดเป็นเงินรายปีก็ได้
มาตรา 1350  ถ้าที่ดินแบ่งแยกหรือแบ่งโอนกันเป็นเหตุให้แปลงหนึ่งไม่มีทางออกไปสู่ทางสาธารณะไซร้ ท่านว่าเจ้าของที่ดินแปลงนั้นมีสิทธิเรียกร้องเอาทางเดินตามมาตราก่อนได้เฉพาะบนที่ดินแปลงที่ได้แบ่งแยกหรือแบ่งโอนกันและไม่ต้องเสียค่าทดแทน