สิทธิของผู้บริโภคที่ได้รับความคุ้มครอง

ทนายคลายทุกข์ขอนำข่าวจากหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจมานำเสนอ  เกี่ยวกับผลงานที่สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค  โดยนายชูศักดิ์  ศิรินิล  รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี  ออกมาแฉลงผลการทำงาน ครั้งที่ 3/2551  เมื่อวันที่ 2  มิถุนายน  2551   ซึ่งมีรายละเอียดดังต่อไปนี้        

1.  คคบ.ฟ้องโครงการอสังหาฯ คืนเงินผู้บริโภคกว่า 1.4 ล้านบาท

2.  ฟ้องแพ่ง เมอร์เซเดส-เบนซ์ฯ ขายรถใหม่-ส่งซ่อมต่อเนื่อง

3.ฟ้องแพ่ง บ.วันชัย อินเตอร์กรุ๊ปฯ เบี้ยวขายหินอ่อน

4. สั่งปรับ แครี่บอย ชุดล็อกไม่กันขโมย

5. สั่งปรับโฆษณาบัตรเครดิตอเมริกัน เอ็กซ์เพรส

6. คคบ. ปรับโฆษณาสอนภาษาอังกฤษทางโทรศัพท์

7. สั่งปรับ พีทีที แก๊สโซฮอล์ 95 โฆษณาเท็จ-เกินจริง

8. สั่งปรับ นิสสัน ฟรอนเทียร์ นาวารา โฆษณาประหยัดน้ำมันเกินจริง

9. สั่ง มิตซูบิชิ ไทรทัน ห้ามโฆษณาเท็จ-เกินจริง

10. สั่งปรับ กระบะฟอร์ด โฆษณาเกินจริง

11. สั่งปรับ โตโยต้า ไฮลักซ์ วีโก้ โฆษณาประหยัดน้ำมันเกินจริง

ตัวอย่างคดีที่ คคบ.ดำเนินการกับบริษัทรถยนต์

สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคได้ตรวจพบการโฆษณารถยนต์กระบะโตโยต้า ไฮลักซ์ วีโก้ ของบริษัท โตโยต้า มอเตอร์ ประเทศไทย จำกัด ทางสื่อสิ่งพิมพ์ใช้ข้อความว่า

?...เพราะวีโก้ทำให้เงินของคนไทยเหลือเก็บมากขึ้นเป็นอันดับ 1 ด้วยเครื่องยนต์คอมมอนเรลที่ช่วยประหยัดนํ้ามัน...?

?...เพราะอุ่นใจกับวีโก้ที่พุ่งทะยานไปอย่างนิ่มนวล เป็นอันดับ 1..? ?...เพราะทุกสายตาที่ให้การยอมรับรูปลักษณ์ที่เป็นอันดับ 1...?

?...เพราะความภูมิใจกับรถกระบะที่ได้รับการยอมรับในคุณภาพอันดับ 1...การันตีด้วยรางวัลจากสถาบัน เจ.ดี.พาวเวอร์ ทุกรุ่น ในรางวัลรถยนต์ใหม่คุณภาพยอดเยี่ยม (IQS) 2 ปี ซ้อน...?

?อันดับ 1 รถกระบะประจำปี 2549 ..? และ ?อันดับ 1 รถเชิงพาณิชย์ ประจำปี 2549 ..? ทางสื่อป้ายโฆษณา บริเวณถนนวิภาวดีรังสิต ฝั่งออกเมืองและบริเวณถนนมิตรภาพ บริเวณสี่แยกทางเข้าอำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ใช้ข้อความว่า ?...ไฮลักซ์ วีโก้ เป็นแชมป์ รถกระบะปี 2549 ...? และ ?HILUX VIGO ยอดขายอันดับ 1 คุณภาพอันดับ 1?

คณะกรรมการว่าด้วยการโฆษณา ได้พิจารณาแล้วเห็นว่าข้อความว่า ?...เพราะวีโก้ทำให้เงินของคนไทยเหลือเก็บมากขึ้นเป็นอันดับ 1 ด้วยเครื่องยนต์คอมมอลเรลที่ช่วยประหยัด นํ้ามัน...? อาจทำให้เข้าใจได้ว่ารถยนต์กระบะโตโยต้า ไฮลักซ์ วีโก้ที่ใช้เครื่องยนต์คอมมอนเรลทุกรุ่นเป็นรถประหยัดน้ำมัน เนื่องจากบริษัทฯ มิได้ระบุรายละเอียดของรุ่นและขนาดเครื่องยนต์อย่างชัดเจนและปรากฏข้อเท็จจริงว่า บริษัทฯ จัดจำหน่ายรถยนต์กระบะโตโยต้า ไฮลักษ์ วีโก้ เครื่องยนต์คอมมอนเรล ทั้ง รุ่น 2,500 ซีซี และรุ่น 3,000 ซีซี แต่มีเพียงรถยนต์กระบะโตโยต้า ไฮลักซ์ วีโก้ รุ่น 3,000 ซีซี เท่านั้น ที่ได้รับรางวัลประหยัดน้ำมันยอดเยี่ยม Car of the year ประจำปี2548  และ 2549 จากการสำรวจอัตราการประหยัดน้ำมันของบริษัท กรังด์ปรีซ์ อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด

จึงเห็นว่าการโฆษณาของบริษัทฯ ใช้ข้อความที่จะก่อให้เกิดความเข้าใจผิดในสาระสำคัญเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการตามมาตรา 22 วรรคสอง (2) แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ.2522 ซึ่งถือว่าเป็นข้อความที่เป็นการไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภคหรือเป็นข้อความที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเป็นส่วนรวม และต้องห้ามตามมาตรา 22 วรรคหนึ่ง แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าว คณะกรรมการว่าด้วยการโฆษณา

จึงมีคำสั่งห้ามบริษัท โตโยต้า มอเตอร์ ประเทศไทย จำกัดใช้ข้อความว่า ?...เพราะวีโก้ทำให้เงินของคนไทยเหลือเก็บมากขึ้นเป็นอันดับ 1 ด้วยสุดยอดเครื่องยนต์คอมมอนเรลที่ช่วยประหยัดนํ้ามัน...? ในการโฆษณารถยนต์กระบะโตโยต้า ไฮลักซ์ วีโก้ ครั้งต่อไปในทุกสื่อโฆษณาคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค พิจารณาแล้วมีมติเปรียบเทียบปรับผู้กระทำผิดฐานมีเจตนาใช้ข้อความที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภค ดังนี้

1. บริษัท โตโยต้า มอเตอร์ ประเทศไทย จำกัด ในฐานะผู้กระทำการโฆษณา เป็นเงิน 50,000 บาท ตามมาตรา 47 แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ.2522

2. นายรุ่งโรจน์ ขันชะลี รองผู้อำนวยการฝ่ายการตลาดรถยนต์เพื่อการพาณิชย์ บริษัท โตโยต้า มอเตอร์ ประเทศไทย จำกัด เป็นเงิน 50,000 บาท ตามมาตรา 47 ประกอบกับมาตรา 59 แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ.2522

12. ฟ้องแพ่ง บริษัทฯ ขายเครื่องคั้นน้ำผลไม้ไร้คุณภาพ

13. คคบ.ดำเนินคดีแพ่งบริษัทกำจัดปลวก

14. ฟ้องแพ่ง แคทฯ ฮัทชิสันฯ เบี้ยวโปรโมชั่นมือถือ

15. ฟ้องธุรกิจอสังหาฯ เรียก 14 ล้าน คืนผู้บริโภค

            ผลงานที่คณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคออกมาแฉลงให้ประชาชนได้ทราบนั้นมีจำนวนหลายเรื่อง  ส่งผลให้ทราบว่าผู้บริโภคยังถูกเอารัดเอาเปรียบอีกเป็นจำนวนมาก  ทนายคลายทุกข์จึงนำข้อมูลสิทธิ 5 ประการ จากเว็บไซต์  www.ocpb.go.th  มานำเสนอให้เพื่อนสมาชิกหรือผู้ที่เข้ามาชมเว็บไซต์ได้ความรู้เกี่ยวกับสิทธิ  5 ประการ  ดังต่อไปนี้

                  1. สิทธิที่จะได้รับข่าวสารรวมทั้งคำพรรณนาคุณภาพที่ถูกต้องและเพียงพอเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการ ได้แก่ สิทธิที่ จะได้รับการโฆษณาหรือการ

แสดงฉลากตามความเป็นจริงและปราศจากพิษภัยแก่ผู้บริโภค รวมตลอดถึงสิทธิที่จะได้รับทราบ ข้อมูลเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการอย่างถูกต้องและเพียงพอที่จะ

ไม่หลงผิด ในการซื้อสินค้าหรือรับบริการโดยไม่เป็นธรรม

                  2. สิทธิที่จะมีอิสระในการเลือกหาสินค้าหรือบริการ ได้แก่ สิทธิที่จะเลือกซื้อสินค้าหรือรับบริการโดยความ สมัครใจของผู้บริโภค และปราศจากการ

ชักจูงใจอันไม่เป็นธรรม

                  3. สิทธิที่จะได้รับความปลอดภัยจากการใช้สินค้าหรือบริการ ได้แก่ สิทธิที่จะได้รับสินค้าหรือบริการที่ปลอดภัย มีสภาพและคุณภาพได้มาตรฐาน

เหมาะสมแก่การใช้ ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อชีวิต ร่างกายหรือทรัพย์สิน ในกรณีใช้ตามคำแนะนำหรือระมัดระวังตามสภาพของสินค้าหรือบริการนั้นแล้ว

                  4. สิทธิที่จะได้รับความเป็นธรรมในการทำสัญญา ได้แก่ สิทธิที่จะได้รับข้อสัญญาโดยไม่ถูกเอารัดเอาเปรียบจากผู้ประกอบธุรกิจ

                  5. สิทธิที่จะได้รับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย ได้แก่ สิทธิที่จะได้รับการคุ้มครองและชดใช้ค่าเสียหาย เมื่อมีการละเมิดสิทธิของผู้บริโภค

ตามข้อ 1, 2, 3 และ 4 ดังกล่าว

            ส่วนกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับสิทธิของผู้บริโภค  คือ พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภคพ.ศ. 2522  และตัวบทกฎหมายที่เกี่ยวข้องมีดังนี้

            มาตรา 22 การโฆษณาจะต้องไม่ใช้ข้อความที่เป็นการไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภคหรือใช้ข้อความที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเป็นส่วนรวม ทั้งนี้ ไม่ว่าข้อความดังกล่าวนั้นจะเป็นข้อความที่เกี่ยวกับแหล่งกำเนิด สภาพ คุณภาพหรือลักษณะของสินค้าหรือบริการ ตลอดจนการส่งมอบ การจัดหา หรือการใช้สินค้าหรือบริการ

ข้อความดังต่อไปนี้ ถือว่าเป็นข้อความที่เป็นการไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภคหรือเป็นข้อความที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเป็นส่วนรวม

(1)  ข้อความที่เป็นเท็จหรือเกินความจริง

(2)  ข้อความที่จะก่อให้เกิดความเข้าใจผิดในสาระสำคัญเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการไม่ว่าจะกระทำโดยใช้หรืออ้างอิงรายงานทางวิชาการสถิติ หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งอันไม่เป็นความจริงหรือเกินความจริง หรือไม่ก็ตาม

(3)  ข้อความที่เป็นการสนับสนุนโดยตรงหรือโดยอ้อมให้มีการกระทำผิดกฎหมายหรือศีลธรรม หรือนำไปสู่ความเสื่อมเสียในวัฒนธรรมของชาติ

(4)  ข้อความที่จะทำให้เกิดความแตกแยกหรือเสื่อมเสียความสามัคคีในหมู่ประชาชน

(5)  ข้อความอย่างอื่นตามที่กำหนดในกฎกระทรวง

ข้อความที่ใช้ในการโฆษณาที่บุคคลทั่วไปสามารถรู้ได้ว่าเป็นข้อความที่ไม่อาจเป็นความจริงได้โดยแน่แท้  ไม่เป็นข้อความที่ต้องห้ามในการโฆษณาตาม (1)

มาตรา 39  ในกรณีที่คณะกรรมการเห็นสมควรเข้าดำเนินคดีเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิของผู้บริโภค หรือเมื่อได้รับคำร้องขอจากผู้บริโภคที่ถูกละเมิดสิทธิ ซึ่งคณะกรรมการเห็นว่าการดำเนินคดีนั้นจะเป็นประโยชน์แก่ผู้บริโภคเป็นส่วนรวม คณะกรรมการมีอำนาจแต่งตั้งพนักงานอัยการโดยความเห็นชอบของอธิบดีกรมอัยการ หรือข้าราชการในสำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคซึ่งมีคุณวุฒิไม่ต่ำกว่าปริญญาตรีทางนิติศาสตร์ เป็นเจ้าหน้าที่คุ้มครองผู้บริโภคเพื่อให้มีหน้าที่ดำเนินคดีแพ่งและคดีอาญาแก่ผู้กระทำการละเมิดสิทธิของผู้บริโภคในศาล และเมื่อคณะกรรมการได้แจ้งไปยังกระทรวงยุติธรรมเพื่อแจ้งให้ศาลทราบแล้ว ให้เจ้าหน้าที่คุ้มครองผู้บริโภคมีอำนาจดำเนินคดีตามที่คณะกรรมการมอบหมายได้

ในการดำเนินคดีในศาล ให้เจ้าหน้าที่คุ้มครองผู้บริโภคมีอำนาจฟ้องเรียกทรัพย์สิน หรือค่าเสียหายให้แก่ผู้บริโภคที่ร้องขอได้ด้วย และในการนี้ให้ได้รับยกเว้นค่าฤชาธรรมเนียมทั้งปวง

หรือสาระสำคัญประการอื่นอันเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการ ไม่ว่าจะเป็นของตนเองหรือผู้อื่น โฆษณาหรือใช้ฉลากที่มีข้อความอันเป็นเท็จ หรือข้อความที่รู้หรือควรรู้อยู่แล้วว่าอาจก่อให้เกิดความเข้าใจผิดเช่นว่านั้น ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหกเดือน หรือปรับไม่เกินห้าหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

ถ้าผู้กระทำความผิดตามวรรคหนึ่งกระทำผิดซ้ำอีก ผู้กระทำต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินหนึ่งแสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

มาตรา 48  ผู้ใดโฆษณาโดยใช้ข้อความตามมาตรา 22(3) หรือ (4) หรือข้อความตามที่กำหนดในกฎกระทรวงที่ออกตามมาตรา 22 (5) หรือฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรา 23 มาตรา 24 มาตรา 25 หรือมาตรา 26  ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสามเดือน หรือปรับไม่เกินสามหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

มาตรา 51  ถ้าการกระทำความผิดตามมาตรา 47 มาตรา 48 มาตรา 49 หรือมาตรา 50 เป็นความผิดต่อเนื่อง ผู้กระทำต้องระวางโทษปรับวันละไม่เกินหนึ่งหมื่นบาทหรือไม่เกินสองเท่าของค่าใช้จ่ายที่ใช้สำหรับการโฆษณานั้น ตลอดระยะเวลาที่ยังฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตาม

มาตรา 59  ในกรณีที่ผู้กระทำความผิดซึ่งต้องรับโทษตามพระราชบัญญัตินี้เป็นนิติบุคคล กรรมการหรือผู้จัดการหรือผู้รับผิดชอบในการดำเนินการของนิติบุคคลนั้นต้องรับโทษตามที่กฎหมายกำหนดสำหรับความผิดนั้นๆ ด้วยเว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าตนมิได้มีส่วนในการกระทำความผิดของนิติบุคคลนั้น

ขอขอบคุณรายงานข่าวจากหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจเพื่อประกอบการวิเคราะห์ข้อกฎหมาย