ปัจจุบันเจ้าหนี้ในคดีแพ่ง เมื่อฟ้องศาลและมีคำพิพากษาแล้วต้องมีการสืบหาทรัพย์สินและยึดทรัพย์ของลูกหนี้เพื่อนำมาชำระหนี้

บทความวันที่ 8 พ.ย. 2561, 10:16

มีผู้อ่านทั้งหมด 4116 ครั้ง

ทรัพย์สินที่ไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดี

                   ปัจจุบันเจ้าหนี้ในคดีแพ่ง เมื่อฟ้องศาลและมีคำพิพากษาแล้วต้องมีการสืบหาทรัพย์สินและยึดทรัพย์ของลูกหนี้เพื่อนำมาชำระหนี้ แต่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ได้กำหนดไว้ว่ามีทรัพย์สินบางประเภทเจ้าหนี้ไม่อาจยึดหรืออายัดได้ เช่น สิทธิการเช่า ของใช้ส่วนตัวของลูกหนี้ เงินเดือนข้าราชการ และทรัพย์ที่ไม่สามารถโอนกันได้ เป็นต้น ทนายคลายทุกข์จึงขอนำตัวอย่างคำพิพากษาฎีกาที่เคยตัดสินเกี่ยวกับทรัพย์สินที่ไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดี และทรัพย์สินที่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดี มาเสนอดังนี้    
1.คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1080/2532, คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1192/2535, คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3042/2552, คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 7448/2550 (หุ้นสหกรณ์อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดี อายัดได้)
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3042/2552
             เงินค่าหุ้นของผู้คัดค้านที่ผู้คัดค้านซึ่งเป็นลูกหนี้ตามคำพิพากษาและเป็นสมาชิกของสหกรณ์ผู้ร้องที่ 2 ที่ได้ชำระแก่ผู้ร้องที่ 2 ไปแล้ว แม้จะเป็นเงินทุนของผู้ร้องที่ 2 แต่ผู้คัดค้านก็ยังมีสิทธิเรียกร้องเอาคืนได้ อีกทั้งมิใช่ทรัพย์สินที่ไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดีตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 285, 286 (ปัจจุบันประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 301,302)  เจ้าพนักงานบังคับคดีจึงมีคำสั่งให้ผู้ร้องที่ 2 จัดส่งเงินจำนวนดังกล่าวให้แก่เจ้าพนักงานบังคับคดีได้
               เจ้าพนักงานบังคับคดีมีหนังสือถึงผู้ร้องที่ 2 ขออายัดเงินค่าหุ้นของผู้คัดค้านในสหกรณ์ผู้ร้องที่ 2 โดยให้จัดส่งเงินตามที่อายัดภายใน 10 วัน นับแต่วันถึงกำหนดจ่าย คำสั่งอายัดดังกล่าวเป็นคำสั่งที่ออกโดยอาศัยอำนาจตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 282 (3) (ปัจจุบันประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 296)  ผู้ร้องที่ 2 มีหน้าที่ต้องปฏิบัติตาม หลังจากผู้ร้องที่ 2 ได้รับหนังสือแจ้งอายัดแล้ว ผู้ร้องที่ 2 กับเจ้าพนักงานบังคับคดีมีหนังสือโต้ตอบกันเกี่ยวกับเงินที่มีคำสั่งอายัดหลายฉบับ แต่ช่วงเวลาดังกล่าวผู้คัดค้านยังมิได้ขาดจากการเป็นสมาชิกของผู้ร้องที่ 2 ผู้ร้องที่ 2 จึงยังไม่มีหน้าที่ต้องส่งเงินค่าหุ้นให้เจ้าพนักงานบังคับคดี แต่เมื่อผู้คัดค้านขาดจากการเป็นสมาชิกของผู้ร้องที่ 2 ผู้คัดค้านย่อมมีสิทธิเรียกร้องเงินค่าหุ้นนั้น เป็นผลให้เงินค่าหุ้นถึงกำหนดจ่าย ผู้ร้องที่ 2 จึงมีหน้าที่ต้องส่งเงินค่าหุ้นตามคำสั่งอายัด จะอ้างว่าเมื่อเจ้าพนักงานบังคับคดีมีคำสั่งอายัดอีกหลายฉบับต่อจากคำสั่งอายัดเดิมถือว่าคำสั่งอายัดเดิมเป็นอันสิ้นผล และผู้ร้องที่ 2 ได้รับคำสั่งอายัดเงินค่าหุ้นครั้งสุดท้ายหลังจากที่ผู้ร้องที่ 2 ได้นำเงินค่าหุ้นของผู้คัดค้านไปหักกลบลบหนี้กับเงินกู้ของผู้คัดค้านแล้วหาได้ไม่    
2. คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2554/2525 (โต๊ะทำงานเหล็กและตู้เก็บเอกสาร ไม่เป็นเครื่องใช้ในครัวเรือน)
                โต๊ะเก้าอี้ชุดรับแขกหนึ่งชุด โต๊ะเก้าอี้ชุดรับประทานอาหารหนึ่งชุดและนาฬิกาติดผนังหนึ่งเรือน มีสภาพเป็นของใช้สำหรับบุคคลทั้งหลายในครัวเรือนร่วมกันจึงมีสภาพเป็นเครื่องใช้ในครัวเรือนอันไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดีส่วนโต๊ะทำงานเหล็กและตู้เก็บเอกสารเหล็กมีสภาพเป็นของใช้เฉพาะสำหรับตัวผู้เป็นเจ้าของ จึงไม่เป็นเครื่องใช้ในครัวเรือนอันไม่ต้องอยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดีตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา285(1) (ปัจจุบันประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 301,302)
3.คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 456/2537 และคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6194/2550 (ที่ดินที่มีกฎหมายกำหนดห้ามโอนเจ้าพนักงานบังคับคดีไม่มีอำนาจยึด)
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 456/2537
              โจทก์ฎีกาว่า ที่ดินพิพาทมีกำหนดเงื่อนไขห้ามโอน 10 ปี การที่ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ภาค 2 ยกเหตุดังกล่าวขึ้นมาเป็นข้อวินิจฉัยว่ามีข้อเท็จจริงที่โจทก์ต้องปฏิเสธ โจทก์เห็นว่าเมื่อการครอบครองที่ดินพิพาทยังไม่เปลี่ยนแปลงไป โจทก์จึงยังไม่มีข้อเท็จจริงใดต้องปฏิเสธ ดังนี้ ข้อเท็จจริงเป็นอันยุติแล้วว่า ที่ดินพิพาทมีกำหนดห้ามโอนภายใน 10 ปี ปัญหาจึงมีเพียงว่า เจ้าพนักงานบังคับคดีมีอำนาจที่จะยึดที่ดินพิพาทหรือไม่ ซึ่งโจทก์ฎีกาโต้แย้งคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ภาค 2 ไว้แล้ว ฎีกาของโจทก์ข้อนี้จึงไม่เป็นสาระแก่คดีที่จะต้องวินิจฉัย ที่ดินพิพาทต้องห้ามการโอนภายใน 10 ปี ซึ่งประมวลกฎหมายที่ดินมาตรา 31 วรรคท้าย บัญญัติว่า ภายในกำหนดเวลาห้ามโอนตามวรรคหนึ่งที่ดินนั้นไม่อยู่ในข่ายแห่งการบังคับคดี การยึดที่ดินพิพาทเป็นส่วนหนึ่งของการบังคับคดีตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 282 (ปัจจุบันประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 296) แม้ผลของการยึดทรัพย์จะยังมิได้ทำให้สิทธิแห่งการครอบครองที่ดินพิพาทของจำเลยเปลี่ยนไปก็ตาม แต่เมื่อที่ดินพิพาทไม่ตกอยู่ในข่ายแห่งการบังคับคดีแล้ว เจ้าพนักงานบังคับคดีก็ไม่มีอำนาจที่จะยึดได้
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6194/2550
                บ้านของจำเลยที่ 1 ที่โจทก์นำยึดปลูกสร้างอย่างแน่นหนาถาวรบนที่ดินจึงเป็นส่วนควบกับที่ดินตาม ป.พ.พมาตรา 144 วรรคหนึ่ง เมื่อที่ดินซึ่งเป็นทรัพย์ประธานถูกห้ามโอนตามกฎหมาย บ้านซึ่งเป็นส่วนควบของที่ดินย่อมถูกห้ามโอนด้วย แม้โจทก์จะอุทธรณ์อ้างว่า โจทก์ประสงค์จะยึดบ้านพิพาทอย่างสังหาริมทรัพย์ โดยในการขายทอดตลาดผู้ที่ซื้อทรัพย์จะต้องรื้อถอนบ้านออกจากที่ดินไปเอง ก็เป็นเรื่องที่จะดำเนินการได้เมื่อกำหนดเวลาห้ามการโอนผ่านพ้นไปแล้วเสียก่อน เมื่อโจทก์นำเจ้าพนักงานบังคับคดีไปยึดบ้านพิพาทในระยะเวลาห้ามโอนตามกฎหมาย กรณีจึงมีเหตุที่เจ้าพนักงานบังคับคดีจะถอนการยึดบ้านหลังดังกล่าวได้
4. คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2227/2537, คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1160/2551 (สิทธิการเช่าที่โอนสิทธิแก่กันไม่ได้)
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2227/2537
               สิทธิการเช่าตึกแถวระหว่างสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์กับจำเลยเป็นสิทธิเฉพาะตัว และไม่มีข้อตกลงให้จำเลยโอนสิทธิการเช่าได้จึงเป็นทรัพย์สินที่โอนกันไม่ได้ตามกฎหมาย ไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดี ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 285(4) (ปัจจุบันประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 301 ,302)  โจทก์จึงไม่มีสิทธินำยึดออกขายทอดตลาดเอาเงินมาชำระหนี้โจทก์ได้ เมื่อโจทก์นำเจ้าพนักงานบังคับคดียึดสิทธิการเช่าตึกแถวแล้ว เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ประเมินราคาไว้ จึงเป็นทรัพย์สินที่มีราคาอยู่ในตัวแต่ไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดีตามกฎหมายโจทก์ผู้นำยึดจึงต้องเสียค่าธรรมเนียมเจ้าพนักงานบังคับคดี
                 ก่อนที่จะทำการยึดทรัพย์ จะต้องศึกษาตัวบทกฎหมายและแนวฎีกาก่อนว่า ทรัพย์สินที่เจ้าหนี้จะยึดนั้น อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดีหรือไม่ มิฉะนั้นยึดไปก็ต้องเสียค่าธรรมเนียมในการถอนการยึด