การซื้อขายทางแอปพลิเคชั่นไลน์
เมื่อสองสามวันที่ผ่านมาเกิดคดีความเกี่ยวกับการสั่งซื้อลอตเตอรี่ทางไลน์ โดยแม่ค้าขายลอตเตอรี่ขายลอตเตอรี่ผ่านไลน์ไปยังผู้ซื้อ มีการส่งข้อความเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์แสดงเจตนาประสงค์จะซื้อ ลอตเตอรี่ เลขท้ายสามตัวหลัง ผ่านทางไลน์ และผู้ขายได้ตอบรับตกลงขายลอตเตอรี่ให้กับผู้ซื้อ โดยยังไม่ได้มีการส่งมอบลอตเตอรี่ และยังไม่ได้มีการชำระราคา จำนวน 6 ฉบับ ต่อมาเมื่อลอตเตอรี่ถูกรางวัลเลขท้ายสามตัว ผู้ซื้อจึงติดต่อไปยังผู้ขายเพื่อให้จ่ายเงินรางวัล ผู้ขายแจ้งว่าสัญญาซื้อขายยังไม่เกิด เพราะผู้ซื้อยังไม่ได้โอนเงินค่าลอตเตอรี่มาให้ผู้ขาย รวมทั้งยังไม่มีการส่งมอบลอตเตอรี่ให้กับผู้ซื้อ ผู้ซื้อจึงไปแจ้งความที่สถานีตำรวจเพื่อดำเนินคดียักยอก ท่านผู้อ่านถามมาว่าการซื้อขายดังกล่าวทางไลน์เมื่อคำเสนอและคำสนองตรงกัน สัญญาซื้อขายเกิดขึ้นหรือยัง ทนายคลายทุกข์ขอตอบว่าสัญญาซื้อขายเกิดแล้ว และกรรมสิทธิ์ในทรัพย์ก็โอนไปเป็นของผู้ซื้อทันทีถึงแม้ยังมิได้ชำระราคา และมิได้มีการส่งมอบทรัพย์ ซึ่งก่อนหน้านี้เคยมีคำพิพากษาฎีกามาแล้ว เพราะถือว่าเป็นการซื้อขายเสร็จเด็ดขาด ทนายคลายทุกข์จึงนำกฎหมายเกี่ยวกับธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ และแนวคำพิพากษาฎีกามาฝากท่านผู้อ่านครับ เพื่อเป็นอุทธาหรณ์ในการทำธุรกิจทางไลน์
พระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544
ใช้กับธุรกรรมทางแพ่ง
ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ซึ่งพิมพ์ออกมาจากคอมพิวเตอร์ถือว่าแทนต้นฉบับได้
มาตรา 10 ในกรณีที่กฎหมายกำหนดให้นำเสนอหรือเก็บรักษาข้อความใดในสภาพที่เป็นมาแต่เดิมอย่างเอกสารต้นฉบับ ถ้าได้นำเสนอหรือเก็บรักษาในรูปข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ตามหลักเกณฑ์ดังต่อไปนี้ ให้ถือว่าได้มีการนำเสนอหรือเก็บรักษาเป็นเอกสารต้นฉบับตามกฎหมายแล้ว
(1) ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ได้ใช้วิธีการที่เชื่อถือได้ในการรักษาความถูกต้องของข้อความตั้งแต่การสร้างข้อความเสร็จสมบูรณ์ และ
(2) สามารถแสดงข้อความนั้นในภายหลังได้
ความถูกต้องของข้อความตาม (1) ให้พิจารณาถึงความครบถ้วนและไม่มีการเปลี่ยนแปลงใดของข้อความ เว้นแต่การรับรองหรือบันทึกเพิ่มเติม หรือการเปลี่ยนแปลงใด ๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได้ตามปกติในการติดต่อสื่อสาร การเก็บรักษา หรือการแสดงข้อความซึ่งไม่มีผลต่อความถูกต้องของข้อความนั้น
ในการวินิจฉัยความน่าเชื่อถือของวิธีการรักษาความถูกต้องของข้อความตาม (1) ให้พิเคราะห์ถึงพฤติการณ์ที่เกี่ยวข้องทั้งปวง รวมทั้งวัตถุประสงค์ของการสร้างข้อความนั้น
ในกรณีที่มีการทำสิ่งพิมพ์ออกของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ตามวรรคหนึ่งสำหรับใช้อ้างอิงข้อความของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ หากสิ่งพิมพ์ออกนั้นมีข้อความถูกต้องครบถ้วนตรงกับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ และมีการรับรองสิ่งพิมพ์ออกโดยหน่วยงานที่มีอำนาจตามที่คณะกรรมการประกาศกำหนดแล้ว ให้ถือว่าสิ่งพิมพ์ออกดังกล่าวใช้แทนต้นฉบับได้
ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ใช้เป็นพยานได้
มาตรา 11 ห้ามมิให้ปฏิเสธการรับฟังข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์เป็นพยานหลักฐานในกระบวนการพิจารณาตามกฎหมายทั้งในคดีแพ่ง คดีอาญา หรือคดีอื่นใด เพียงเพราะเหตุว่าเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
ให้นำความในวรรคหนึ่งมาใช้บังคับกับสิ่งพิมพ์ออกของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ด้วย
คำเสนอและคำสนอง ตรงกันห้ามปฏิเสธผลทางกฎหมาย
มาตรา 13 คำเสนอหรือคำสนองในการทำสัญญาอาจทำเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้ และห้ามมิให้ปฏิเสธการมีผลทางกฎหมายของสัญญาเพียงเพราะเหตุที่สัญญานั้นได้ทำคำเสนอหรือคำสนองเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
การแสดงเจตนา โดยการส่งและการรับข้อมูล
มาตรา 14 ในระหว่างผู้ส่งข้อมูลและผู้รับข้อมูล การแสดงเจตนาหรือคำบอกกล่าวอาจทำเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้
กรรมสิทธิ์โอนทันทีเมื่อตกลงซื้อขายกันหรือทำสัญญาซื้อขาย
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 458 กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินที่ขายนั้น ย่อมโอนไปยังผู้ซื้อตั้งแต่ขณะเมื่อได้ทำสัญญาซื้อขายกัน
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1700/2527 (กรรมสิทธิ์โอนทันที แม้ยังไม่ได้ส่งมอบทรัพย์)
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 8540/2557 (กรรมสิทธิ์โอนทันที เมื่อทำสัญญาซื้อขาย)
ข้อความในสัญญาจะซื้อจะขายมีว่า โจทก์ร่วมตกลงขายและจำเลยตกลงซื้อทรัพย์สินภายในพื้นที่อาคารและเลขที่ 29/56 และอาคารข้างเคียงในราคา 30,000 บาท โดยในอาคารมีทรัพย์หลายประเภทกองรวมอยู่และโจทก์ร่วมเป็นการขายทรัพย์สินในอาคารทั้งสองแห่ง ซึ่งมีจำนวนแน่นอน คือสองอาคาร หลังจากทำสัญญาแล้วจำเลยส่งพนักงานเข้าไปคัดแยกจัดหมวดหมู่ของสินค้า ให้บริษัทผู้จัดการเข้าประมูลสินค้าให้จำเลยดำเนินการแจกแผ่นพับ ป้ายโฆษณา ลงโฆษณา ในหนังสือพิมพ์เพื่อนำสินค้าออกประมูล
เช่นนี้ กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินภายในอาคารผ่านจากซื้อไปยังผู้ขายตั้งแต่ขณะทำสัญญากันแล้ว มิใช่การซื้อขายยังมิได้กำหนดไว้แน่นอนแล้วและกรรมสิทธิ์ยังไม่โอนเป็นของผู้ซื้อ
บ่งตัวทรัพย์รู้ราคา กรรมสิทธิ์โอน
มาตรา 460 ในการซื้อขายทรัพย์สินซึ่งมิได้กำหนดลงไว้แน่นอนนั้น ท่านว่ากรรมสิทธิ์ยังไม่โอนไปจนกว่าจะได้หมาย หรือนับ ชั่ง ตวง วัด หรือคัดเลือก หรือทำโดยวิธีอื่นเพื่อให้บ่งตัวทรัพย์สินนั้นออกเป็นแน่นอนแล้ว
ในการซื้อขายทรัพย์สินเฉพาะสิ่ง ถ้าผู้ขายยังจะต้องนับ ชั่ง ตวง วัด หรือทำการอย่างอื่น หรือทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดอันเกี่ยวแก่ทรัพย์สินเพื่อให้รู้กำหนดราคาทรัพย์สินนั้นแน่นอน ท่านว่ากรรมสิทธิ์ยังไม่โอนไปยังผู้ซื้อจนกว่าการหรือสิ่งนั้นได้ทำแล้ว
การพูดคุยกันทางไลน์ถ้าเป็นเรื่องธุรกิจต้องระมัดระวัง เพราะถือว่าเป็นคำเสนอและคำสนอง ต้องผูกพันทางกฎหมาย เพราะทุกครั้งที่มีการสนทนาทางไลน์ถือเป็นการแสดงเจตนา